Modanın Perde Gerisi
Moda ile sinema dünyasının iç içe olduğu aşikar. İkisi de birbirinden beslenen estetik çalışmalar. Moda sineması denilince çoklukla ya moda dünyasından kıssalar anlatan kurgu sinemalar, ya moda karakterlerini anlatan biyografiler ya da moda dünyasının perde ardını (ve perde gerisinin görüldüğü kadar göz alıcı olamayabileceğini) gösteren belgeseller görüyoruz. Moda dünyasıyla ilgilenen biri olarak bu dünyadan şöyle yahut bu türlü bahseden her türlü imal bende merak uyandırıyor. Bu liste daha da uzayabilir; hem moda dünyasının gerçeklerini gösteren hem de yaratıcılıklarıyla içinizi ilhamla dolduracak bu üretimleri izlemediyseniz listenize eklemenizi öneriyorum.
The Bitter Tears of Petra von Kant, 1972
Rainer Werner Fassbinder’ın vaktinin ötesinde çektiği bu teatral tansiyon sinema, moda dizayncısı Petra von Kant’ın, model olmak isteyen genç Karin’e aşık olmasıyla gelişen, yavaş akan fakat ustalıkla işlenmiş kıssasını anlatıyor. Olayların etrafında görülen göz alıcı kıyafetler de izleyiciye ufak bir motivasyon armağanı niteliğinde.
Phantom Thread, 2017
Oyuncuların favori oyuncusu Daniel Day-Lewis, bu sinemada hem başrol oynuyor hem yazıyor hem de yönetiyor. Bütün yeteneklerini aktardığı ve onu son sefer beyaz perdede gördüğümüz bu ikonik sinema, 1950’lerde Londra’da yaşayan bir moda tasarımcısının kolay bir garson kıza aşık olmasıyla gelişen olayları tutkular, hırslar, travmalarla harmanlayıp fevkalade bir lisanla seyirciye sunuyor.
Martin Margiela: In His Own Words, 2019
Anonim olmaya verdiği kıymeti vurgulayan, kendini hiç göstermemesiyle yarattığı gizemle hayranlarına merak uyandıran dizayncı Martin Margiela, mutlaka vaktinin en farklı ve öncü tasarımcılarından biri. Son yıllarda John Galliano ile ismini tekrardan en popülerler ortasına çıkaran Maison Margiela’nın, kurusucu ve ana kreatif yöneticisinin hiçbir yerde olmayan imajlarını burada seyredebilirsiniz.
Bill Cunningham: New York, 2010
New York moda dünyası için eşsiz bir yere sahip fotoğrafçı Bill Cunningham, yıllarını üzerinde mavi ceketi ve bisikletiyle New York sokaklarını dolaşıp kentin en usul insanlarını fotoğraflamaya adamış biri. New York moda topluluğunda herkesin tanıdığı, ve Anna Wintour’un bile fotoğrafını çekmesini istediği bu karakterin samimi kıssası bence bir ilham kaynağı.
Cristobal Balenciaga, 2024
Bir röportaj yoluyla geçmişe dönüyor ve Cristóbal Balenciaga’nın Paris’teki uğraşını izliyoruz. İspanya’daki iç savaş sebebiyle Paris’e yerleşen ve orada moda dünyasının devleri ortasında kendisine yer yaratmaya çalışan Balenciaga’nın zanaate ve terziliğe verdiği ehemmiyet kendisine hayran bırakıyor. Bir yandan muvaffakiyete ulaşma uğraşı, bir yandan bâtın yaşamaya çalıştığı ferdî hayatı ve yaşadığı dönüm noktaları emeklilik günlerinde bile peşini bırakmıyor.
McQueen, 2018
Benzersiz Alexander Lee McQueen’in yavuz, cüretkar ve eşsiz hayatına yakından bakma fırsatı buluyoruz. Yarattığı performatif podyum gösterileri ve eşsiz dizaynlarıyla vaktinin öncüsü olarak kabul edilen Lee’nin inişli çıkışlı hayatını hayranlıkla izlememek mümkün değil.
The Devil Wears Prada, 2006
The Devil Wears Prada sinemasını izlemeyen yoktur diye düşünüyorum. Meryl Streep’in canlandırdığı acımasız moda editörü ve New York’un merkezinde yer alan Runway dergisi, çoklukla Anna Wintour ve Vogue ile bağdaştırılıyor. Anne Hathaway’in muharrir olmak isteyen ve lakin bir moda mecmuasında iş bulabildiği için tesadüfen en kıymetli moda mecmualarından birinde işe başlayan bir genci canlandırdığı bu sinema, sonrasında gelişen olaylar ile birlikte, her genci bir noktada bu dünyaya hem özendirmiş hem de soğutmuştur diye düşünüyorum. Yeniden de vazgeçilmezler ortasında.
Diana Vreeland: The Eye Has To Travel, 2011
Bu belgesel Fransız asıllı moda editörü Diana Vreeland’i merkezine alıyor. Vaktinin it-girl’ü olan Diana, ne bir dizayncı ne de bir modeldi. Kendisi vaktinin az moda editörlerinden biriydi. Bilhassa göz önünde ömrü ve Vogue’un yazı editörü olmasıyla ismini New York moda dünyasına altın harflerle yazdıran Diana’nın pek bilinmeyen kıssası ilham verici.
Notebook on Cities and Clothes, 1989
Ünlü direktör Wim Wenders, öncü Japon tasarımcılardan Yohji Yamamoto ile konuşuyor, ve dijital çağda kent, kimlik, sinema üzere bahisleri irdeleyerek tasarımcının artistik sürecinin derinlerine iniyor.
Blow Up, 1966
Bu ikonik sinema, bohem hayat süren bir moda fotoğrafçısının, bir cinayete şahit olduğunu düşünmesi ve bu gizemi çözmeye çalışmasını anlatıyor. Londra’daki stüdyosunda yaptığı çekimler, devrin fotoğraf çekimlerinin işleyişi hakkında ufak ipuçları veriyor, natürel Jane Birkin ve Gillian Hills’in stüdyoya fotoğraf çekilmek istedikleri için geldikleri sahne dışında… Sinemanın sonuna yanlışsız The Yardbirds konserinden bir sahne görmek ise dayanılmaz bir sürpriz.
The Harika Models, 2023
80’lerden itibaren modellik dünyasında kendilerinden bir star yaratan ve kuralların baştan yazılmasını sağlayan dört büyük harika modelin meslek kıssalarını bir de onlardan dinliyoruz. Naomi Campbell, Cindy Crawford, Linda Evangelista, ve Christy Turlington modellik dünyasına bayanın da bir sesi olduğunu kabul ettiriyorlar, bugün hala modelliğe adım atanlara örnek oluşturuyorlar.
Funny Face, 1957
Audrey Hepburn’ün bir kitapçıda çalışırken bir moda fotoğrafçısı tarafından keşfedilmesi ile Paris’e model olmaya uzanan seyahatini anlatan bu sinema bir klasik. Bilhassa Audrey Hepburn’ün Paris’de giydiği bütün kıyafetlerin Givenchy olması da meraklıları için arşiv koleksiyon görselleri sunuyor.
Who Are You, Polly Maggoo?, 1966
Funny Girl’deki Audrey Hepburn’un karakteri üzere bu sinemada de New York’lu 20 yaşındaki Polly’nin Paris’de modellik yaptığını görüyoruz. Modellik seyahati farklı rotalara sapan Polly’nin kıssası tam bir absürt güldürü. William Klein bu sinemasında moda dünyasını, medyanın gerçek yüzünü, kişiliğini muhafaza uğraşını eğlenceli bir lisanla seyirciye aktarıyor.
Becoming Karl Lagerfeld, 2024
Daniel Brühl’ün hayat verdiği Karl Lagerfeld, 40’larına yaklaşmış bir moda tasarımcısıdır. Chloe için çalışan, ancak asıl hayali couture tasarım olan, ve hala kendisini ispat etmesi gereken Lagerfeld’in, Jacques de Bascher (Saint Laurent sinemasından de tanıyacağınız) ile arkadaşlığıyla birlikte mesleğinin de nasıl taraf değiştirdiğini görüyoruz. Ailenin, geçmişin, şahsî hırsların, tutkunun peşini bırakmadığı bir dünyada uzun bir savaş veriyor ve istediğini elde ediyor.
Iris, 2014
Moda, ilham bulmak için işin profesyonellerine dönmenize gerek olmayan bir alan. En çok ilham alabileceğiniz yerler sokaklar, ve sıradan beşerler. Iris Apfel de bunun harika bir örneği. Giyinmenin ne kadar özgür ve özgürleştirici olduğunu, giyinirken seçtiğimiz modüllerin markasından çok öyküsünün ve kendi beğeninizin bir manası olduğunu, farklı bir göze sahip olmanın ve özgün olmanın ne kadar kıymetli olduğunu, ve hepsinden öte giyinmenin ne kadar eğlenceli olduğunu her yaşta bize hatırlatmaktan vazgeçmeyen bir diva kendisi. Şahsen çok ilham verici bulduğum bu belgeseli herkese öneriyorum.
Dries, 2017
Bu belgesel ünlü dizayncı Dries Van Noten’ı bir sene boyunca takip ediyor ve tasarımcının yaratım sürecini, 25 seneyi aşkın özgün tuttuğu markasını, meskenini, çiçeklerle olan alakasını, ilhamlarını, elhasıl bütün bir koleksiyon yaratım sürecini baştan sona gözler önüne seriyor.
Halston, 2021
Daniel Minahan direktörlüğündeki bu küçük dizi Halston’un kendini ve markasını yaratma sürecini, ünlü simalarla arkadaşlıklarını, 70’lerin New York’daki parti hayatını, ve bununla bir arada hem şahsî hayatında hem iş hayatındaki çöküşü ve AIDS olduğunu öğrenmesiyle yalnız bir sona yanlışsız olan seyahatini anlatıyor. Ewan McGregor’ın dayanılmaz oyunculuğuyla oynadığı karakterden gözlerinizi alamıyorsunuz.
High&Low: John Galliano, 2023
90’larda ve 2000’lerde herkes tarafından bilinen İngiliz moda dizayncısı John Galliano’nun, 2011 yılında yaşadığı bir olaydan sonra düşüşü ve tekrar toparlanma gayretini izliyoruz. Kendisiyle yapılan bir röportajla bize hem geçmişi, hem bu noktaya nasıl geldiğini ve bundan sonra hayatta nasıl ilerlemek istediğini anlatıyor. John Galliano affedilmeli mi yoksa affedilmemeli mi sorusunun yanıtını bir de siz verin.
The First Monday in May, 2016
The Metropolitan Museum of Art’ın Kostüm Enstitüsü’nün küratörü Andrew Bolton’un düzenlediği MET Gala, her sene öteki bir stant teması ile sosyeteye görkemli bir balo sunuyor. 2016 yılında düzenledikleri tema, Çin ilhamlı batı modası, hazırlık evresinde grubu çok zorlamış. Bilhassa kültür, etik, politik doğruculuk üzere temalarda kendini yanlışsız tabir etmesi gereken standın gerçekleştirilme sürecinde olanları adeta bir tansiyon sineması tadında izliyor, ve moda dünyasının o kadar da parlak bir yer olmadığına ikna oluyorsunuz.
Saint Laurent, 2014
Bertrand Bonello’nun yönettiği,1967-1976 ortasında geçen sinema Yves Saint Laurent’ın parlak yaratıcı dehasını ve karanlık ferdî hayatını anlatıyor. Lagerfeld dizisinde gördüğümüz erkek arkadaş karakterini burada da kıssanın öbür tarafında görüyoruz.
Made in Milan, 1990
Moda üzerine çekilmiş 27 dakikalık bu kısa filmin yönetmeni hiç beklemediğiniz biri: Martin Scorsese. Scorsese’nin kısa da olsa moda üzerine bir sineması mi varmış diye şaşıranları buraya alalım. Wim Wenders’den tam bir sene sonra, 1990 yılında Milano kentini merkezine alan bu kısa sinema, Giorgio Armani’nin hazırlanma sürecini, moda anlayışını, aile bağlarını, ve kenti usta direktörün gözünden gösteriyor.
Prêt-à-Porter, 1994
Robert Altman’ın yönettiği bu sinema, seyirciye hem Paris moda haftasının perde gerisini hem de bir cinayet bulmacasını birebir anda anlatıyor. Bu sinemada biraz cümbüş biraz heyecan bir ortada.
Siz bu listeye hangi film/diziyi eklerdiniz?
